بررسی صفات مرفولوژیکی و انباشت انواع فلاونولیگنان ها در گیاه خارمریم کشت شده و بومی ایران

مقدمه: گیاه خارمریم (silybum marianum (l.) gaertn) از دیرباز در درمان بیماری های کبدی استفاده می‏شده و میوه های فندقه این گیاه حاوی گروهی از ترکیبات فلاونوییدی است که به عنوان آنتی‏اکسیدانت کبد را محافظت می کنند و سیلی مارین نامیده می‏شوند. متابولیت های ثانویه دارای نقش‏های حیاتی در اکوفیزیولوژی گیاهان بوده و در اثر تغییر عوامل محیطی از نظر کمی و کیفی تغییر می نمایند. بنابراین بایستی با تحقیقات مناسب و با استفاده از وسایل دقیق وکنترل شده اقدام به شناسایی عوامل مذکور نمود. هدف: از آنجا که عوامل محیطی تاثیر بسیار عمده‏ای بر کیفیت و کمیت متابولیت ‏های ثانویه تولید شده توسط گیاهان دارند و به منظور شناخت عوامل موثر در تولید این متابولیت ‏ها و کاربرد این اطلاعات در زمینه فیزیولوژی گیاهی بررسی این متابولیت ‏ها در نمونه‏های بومی جمع آوری شده و کشت شده در شرایط کنترل شده صورت گرفت. روش بررسی: دانه های این گیاه از نقاط مختلف کشور (شمال، غرب و جنوب غرب) جمع آوری شد و به همراه دانه های با منشا مجارستان در گل خانه کشت داده شدند. ویژگی های رویشی و فیزیولوژیکی در طی رشد بررسی شدند. سپس مقدار کمی و کیفی ترکیبات فلاونوییدی پس از استخراج از دانه های حاصله به روش hplc بررسی شد. نتایج: سیلی بین ترکیب اصلی تشکیل دهنده سیلی مارین است و مقدار تجمع این ترکیبات در نمونه های جمع آوری شده از مناطق ایران بسیار بالاتر از نمونه های کشت شده در گل خانه است. به گونه ای که بالاترین مقدار تجمع سیلی مارین در دانه های مناطق برازجان، رودبارک و مجار بود که در هر دو شرایط کشت مقدار تجمع سیلی مارین در آن ها بالا بود. رابطه مثبت و معنی دار بین طول ساقه اصلی با قطر کپه اصلی در هر گیاه، تعداد شاخه های فرعی، تعداد کپه در هر گیاه و وزن هزار دانه با مقدار سیلی مارین استخراج شده وجود دارد. نتیجه گیری: بر پایه تحقیقات انجام شده عوامل محیطی محل رویش گیاه خار مریم ضمن تاثیر بر و ویژگی های رویشی بر مقدار کمی و کیفی ترکیبات فلاونولیگنانی نیز تاثیر می گذارند.